GS Hoàng Chương là ai? Cây đại thụ của nghệ thuật truyền thống Việt Nam

Giáo sư Hoàng Chương là một trong những học giả hàng đầu về nghệ thuật truyền thống Việt Nam. Ông dành trọn đời để nghiên cứu, bảo tồn và lan tỏa giá trị của các loại hình nghệ thuật dân gian như Tuồng, Bài Chòi, rối nước, múa cổ… Với hơn 20 công trình học thuật và hàng chục vở diễn thành công, ông được ví như “cây đại thụ” của di sản âm nhạc và sân khấu dân tộc.

GS Hoàng Chương là ai?

GS Hoàng Chương, tên đầy đủ Trương Hoàng Chương, sinh năm 1936 tại tỉnh Bình Định. Sinh ra tại vùng đất nổi tiếng với nghệ thuật Tuồng và Bài Chòi, ông đã tham gia thiếu sinh quân và vào Đoàn văn công Liên khu 5, từ đó sớm gắn bó với con đường văn hóa – nghệ thuật.

Ông từng theo học tại Đại học Sân khấu Liên Xô (1962–1964), Đại học Tổng hợp Hà Nội (1964–1967) và làm nghiên cứu sinh tại Romania (1969–1973). Quá trình học tập bài bản kết hợp trải nghiệm thực tế đã hình thành nên tư duy nghiên cứu sâu sắc và hành động thiết thực của ông trong lĩnh vực nghệ thuật truyền thống.

Sự nghiệp và đóng góp nổi bật

Trong hơn 60 năm hoạt động, GS Hoàng Chương đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng trong hệ thống văn hóa Việt Nam như:

• Phó Giám đốc Nhà hát Tuồng Việt Nam
• Viện trưởng Viện Nghiên cứu Sân khấu Việt Nam
• Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy Văn hóa Dân tộc
• Chủ nhiệm Tạp chí Văn Hiến Việt Nam

Ông là tác giả của hơn 20 công trình nghiên cứu chuyên sâu về lý luận nghệ thuật và văn hóa dân tộc, tiêu biểu như:

• Những vấn đề sân khấu truyền thống
• Bài Chòi và dân ca Liên khu 5
• Nghệ thuật Tuồng Bắc
• Tuồng và võ thuật dân tộc
• Bảo tồn và phát huy giá trị của Bài Chòi 

Bên cạnh đó, ông còn dàn dựng hàng chục vở tuồng và kịch tham dự các hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc, nhiều vở đạt Huy chương Vàng, Bạc.

Người đứng sau di sản Bài Chòi được UNESCO công nhận

GS Hoàng Chương là cố vấn học thuật quan trọng trong quá trình xây dựng hồ sơ “Nghệ thuật Bài Chòi Trung Bộ Việt Nam” được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại năm 2017.

Từ việc nghiên cứu, viết sách, đến kết nối nghệ nhân và làm việc với cơ quan nhà nước, ông đóng vai trò như “kiến trúc sư học thuật” cho một trong những hồ sơ di sản quốc tế thành công nhất của Việt Nam.

Tư tưởng nhất quán về văn hóa dân tộc

GS Hoàng Chương không chỉ là một học giả mà còn là người truyền lửa cho nhiều thế hệ sinh viên, nghệ sĩ và nhà nghiên cứu. Ông từng giảng dạy tại nhiều trường đại học ở Việt Nam và quốc tế như Mỹ, Pháp, Đức, Hàn Quốc, Nhật Bản…

Ông cũng tích cực phục dựng các loại hình nghệ thuật đang mai một như:

• Tuồng Bắc Bộ, làm nền cho sự phát triển của Nhà hát Tuồng Việt Nam
• Rối nước Đào Thục, một biểu tượng văn hóa nông thôn đồng bằng Bắc Bộ
• Múa cổ Thăng Long, gắn với văn hóa cung đình và lễ hội Hà Nội xưa

Theo GS Hoàng Chương, “Một quốc gia không thể tồn tại nếu đánh mất bản sắc văn hóa.” Chính vì vậy, ông luôn khẳng định vai trò trung tâm của văn hóa trong phát triển bền vững. Ông cũng đặc biệt quan tâm đến việc nâng cao ý thức văn hóa trong cộng đồng, từ văn hóa giao thông đến văn hóa hành xử nơi công cộng.

Những danh hiệu cao quý

Với những đóng góp to lớn cho nghệ thuật và văn hóa Việt Nam, GS Hoàng Chương được trao tặng nhiều danh hiệu cao quý:

• Huân chương Lao động hạng Nhất (2005)
• Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (2020)
• Công dân Thủ đô ưu tú (2021)
• Top 10 nhà khoa học xuất sắc tại Đại hội thi đua toàn quốc của Liên hiệp các Hội Khoa học & Kỹ thuật Việt Nam (2010)

GS Hoàng Chương qua đời ở tuổi 94

Ngày 5/6/2025, GS Hoàng Chương qua đời tại Hà Nội, hưởng thọ 94 tuổi. Sự ra đi của ông là mất mát lớn đối với giới nghiên cứu văn hóa – nghệ thuật truyền thống. Tuy nhiên, những công trình, tư tưởng và con người ông đào tạo sẽ tiếp tục lan tỏa giá trị mà ông cả đời theo đuổi. Hơn cả một học giả, ông là biểu tượng của lòng tận hiến, của niềm tin bền bỉ vào sức mạnh văn hóa dân tộc.

Để khám phá thêm những câu chuyện truyền cảm hứng về các nhân vật văn hóa, hãy theo dõi  35Express ngay hôm nay.

 Nguồn: https://hay1.app/nhan-vat/GS-Hoang-Chuong-9dg8cG.html