Lê Bá Khánh Trình là ai? Từ cậu bé vàng Olympic Toán đến tượng đài giáo dục Việt Nam

Lê Bá Khánh Trình – cái tên không xa lạ với bao thế hệ yêu Toán – là người Việt Nam duy nhất cho đến nay đạt điểm tuyệt đối và giải đặc biệt tại kỳ thi Olympic Toán quốc tế (IMO). Nhưng đằng sau ánh hào quang năm 17 tuổi ấy là cả một hành trình âm thầm cống hiến cho sự nghiệp giáo dục, đào tạo học sinh giỏi quốc gia và quốc tế trong suốt hơn 40 năm. Ông không chỉ là huyền thoại của toán học Việt Nam, mà còn là một người thầy mẫu mực, sống trọn với lý tưởng “truyền lửa” cho thế hệ kế tiếp.

Lê Bá Khánh Trình là ai?

Lê Bá Khánh Trình sinh ngày 19 tháng 5 năm 1962 tại xã Phong Chương, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế – mảnh đất giàu truyền thống hiếu học. Ông là con trai trong một gia đình trí thức, với cha là giảng viên đại học, mẹ là giáo viên trung học. Ngay từ nhỏ, ông đã thể hiện năng khiếu nổi bật về toán học và nhanh chóng được tuyển chọn vào lớp chuyên Toán trường Quốc học Huế – cái nôi đào tạo nhiều nhân tài miền Trung.

Tuổi thơ ông gắn liền với những con số, những bài toán hóc búa và những giờ học say mê. Nhưng không ai ngờ rằng, chính cậu học trò xứ Huế năm ấy sẽ tạo nên một dấu ấn không thể phai trong lịch sử toán học Việt Nam.

Thành tích huyền thoại tại Olympic Toán quốc tế 1979

Năm 1979, Lê Bá Khánh Trình đại diện cho Việt Nam tham dự Kỳ thi Olympic Toán quốc tế (IMO) tổ chức tại London, Vương quốc Anh. Khi ấy, Việt Nam chỉ vừa mới tham gia IMO được vài năm và chưa có nhiều kinh nghiệm so với các cường quốc như Liên Xô, Mỹ, Trung Quốc.

Thế nhưng, chàng trai 17 tuổi đến từ Huế đã làm nên điều không tưởng: đạt điểm tuyệt đối 40/40, giành Huy chương Vàng, và đặc biệt – được trao giải đặc biệt dành cho lời giải đẹp nhất. Lời giải hình học của ông không chỉ chính xác mà còn độc đáo, ngắn gọn và mang tính thẩm mỹ toán học cao – điều hiếm thấy ở thí sinh IMO thời bấy giờ.

Thành tích này không chỉ đưa tên tuổi ông vào sách kỷ lục IMO, mà còn mang về niềm tự hào to lớn cho toán học Việt Nam. Đến nay, sau hơn 45 năm, ông vẫn là người Việt Nam duy nhất đạt được “cú đúp” danh giá này tại một kỳ IMO.

Từ đó, báo chí và giới chuyên môn gọi ông bằng một cái tên trìu mến nhưng đầy kính trọng: “Cậu bé vàng của Toán học Việt Nam.”

Học vấn và sự nghiệp nghiên cứu đáng ngưỡng mộ

Sau kỳ tích tại IMO, ông được cử sang học tại khoa Toán – Cơ, Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva (MGU) – một trong những trường đại học danh tiếng nhất Liên Xô và thế giới. Dưới sự hướng dẫn của viện sĩ Andrei Goncharov, ông bảo vệ thành công luận án tiến sĩ (kandidat nauk) trong lĩnh vực giải tích phức và xấp xỉ Padé.

Các công trình nghiên cứu của ông mang tính lý thuyết sâu sắc, thể hiện tư duy toán học độc lập và sắc sảo. Một số bài báo của ông được đăng trên các tạp chí toán học quốc tế và tiếp tục là tài liệu tham khảo quan trọng trong chuyên ngành.

Tuy nhiên, khi đứng trước lựa chọn: tiếp tục nghiên cứu tại nước ngoài hay trở về Việt Nam, ông không ngần ngại chọn con đường “làm thầy” – một quyết định phản ánh bản lĩnh và trách nhiệm của một người trí thức chân chính.

Người thầy của hàng nghìn học sinh giỏi toán

Trở về Việt Nam, ông giảng dạy tại Khoa Toán – Tin học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (ĐHQG TP. HCM) và tham gia giảng dạy tại Trường Phổ thông Năng khiếu – nơi ông giữ vai trò tổ trưởng tổ Toán trong suốt hơn 30 năm.

Với phương pháp giảng dạy sáng tạo, tư duy logic và đặc biệt là niềm đam mê toán học truyền cảm hứng, ông đã dìu dắt nhiều thế hệ học sinh xuất sắc, trong đó không ít người đạt huy chương tại các kỳ thi Olympic quốc tế.

Ông là người thầy mẫu mực, không nặng nề thành tích, mà đặt trọng tâm vào việc xây dựng nền tảng tư duy bền vững cho học trò. Với ông, “Toán học không chỉ là công cụ giải bài mà là cách nhìn thế giới, cách suy nghĩ và cách sống có logic, sâu sắc, nhân văn.”

Người truyền lửa trong thầm lặng

Năm 2024, sau 32 năm làm tổ trưởng tổ Toán của Trường Phổ thông Năng khiếu, Lê Bá Khánh Trình quyết định rút lui để nhường chỗ cho thế hệ sau. Nhưng ông không nghỉ ngơi – mà tiếp tục đóng vai trò cố vấn chuyên môn cho đội tuyển học sinh giỏi toán quốc gia, tham gia chấm thi, viết sách và truyền cảm hứng thông qua các buổi tọa đàm, hội thảo.

Hình ảnh ông thầy với giọng nói nhẹ nhàng, dáng đi chậm rãi, tay cầm bút viết lên bảng những định lý, bài toán hóc búa đã trở thành biểu tượng thân thuộc trong lòng biết bao thế hệ học sinh yêu Toán.

Không ồn ào, không phô trương, Lê Bá Khánh Trình sống trọn với đam mê và trách nhiệm của một nhà giáo – nhà toán học thực thụ. Thành tích lẫy lừng ở tuổi 17 là ngọn lửa đầu tiên, nhưng chính hơn 40 năm bền bỉ đứng lớp, ươm mầm những tài năng mới mới là điều khiến ông trở thành huyền thoại.

Ở ông, người ta thấy sự giao thoa giữa thiên tài và lòng khiêm tốn, giữa trí tuệ đỉnh cao và tâm hồn giản dị, giữa thành công cá nhân và lý tưởng cống hiến cộng đồng.

Bạn muốn cập nhật thêm nhiều bài viết hay, sâu sắc về các nhân vật truyền cảm hứng như TS. Lê Bá Khánh Trình? Hãy theo dõi 35Express để cập nhật những câu chuyện chân thực, truyền cảm hứng và giá trị lâu dài cho cộng đồng.

Nguồn: https://hay1.app/nhan-vat/Le-Ba-Khanh-Trinh-9dg990.html